Wat zijn Besloten Ruimtes?

Besloten ruimtes zijn locaties met beperkte toegang en ventilatie waar werknemers onder speciale omstandigheden moeten werken. Voorbeelden zijn tanks, kelders, leidingen, putten, silo's, machinekamers en meer. Deze ruimtes kunnen gevaarlijke atmosferische omstandigheden hebben door de aanwezigheid van giftige gassen, zuurstoftekort of explosieve dampen.

Gevaren in Besloten Ruimtes

Het werken in besloten ruimtes brengt diverse risico's met zich mee. 

Het gebrek aan zuurstof in besloten ruimtes kan levensbedreigend zijn omdat het kan leiden tot verstikking en bewusteloosheid. Daarom is het van vitaal belang om voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals goede ventilatie, regelmatige monitoring van de luchtkwaliteit en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals ademhalingsapparatuur, bij het werken in dergelijke omgevingen.

1. Gebrek aan Zuurstof: Een van de grootste gevaren is een tekort aan zuurstof, wat verstikking kan veroorzaken. 

   In besloten ruimtes kan een gebrek aan zuurstof optreden om verschillende redenen. Besloten ruimtes hebben doorgaans beperkte toegang tot frisse lucht van buitenaf. Als er onvoldoende ventilatie is, kan de aanwezige zuurstof langzaam worden verbruikt door processen in de ruimte, zoals verbranding of biologische activiteit. In metalen besloten ruimtes kan roestvorming of corrosie plaatsvinden, waarbij zuurstof wordt gebruikt en dus de concentratie in de besloten ruimte daalt.

2. Giftige Gassen: Chemische stoffen zoals waterstofsulfide of koolmonoxide kunnen aanwezig zijn en levensbedreigend zijn bij inademing. Anderzijds kunnen in ruimtes waar bepaalde chemicaliën aanwezig zijn, giftige stoffen uitdampen. Deze kunnen direct toxisch zijn bij inademing óf reageren met zuurstof en de concentratie ervan doen afnemen. Daarnaast kunnen in besloten ruimtes giftige gassen aanwezig zijn die zuurstof verdringen. Soms zijn giftige gassen 'zwaarder' dan zuurstof, waardoor de giftige gassen zich ophopen in lagere ruimtes, zoals een kelder. Ten slotte kan afbraak van organisch materiaal in afgesloten ruimtes zorgen voor de productie van zogenaamde mestgassen (waterstofsulfide, koolstofdioxide, methaan of ammoniak). Sommige microbiële processen vinden ook nog eens plaats door verbruik van zuurstof.
   
   
3. Brand- en Explosiegevaar: Ophoping van brandbare dampen kan leiden tot brand of explosie.
   
   
4. Fysische Gevaren: Risico op vallende voorwerpen, beknelling of instortingen.

Arbowetgeving en Voorschriften

De Arbowet verplicht werkgevers om maatregelen te nemen ter bescherming van werknemers die in besloten ruimtes werken. Enkele belangrijke vereisten zijn:

• Risicoanalyse: Voorafgaand aan het werk moet een gedetailleerde risicoanalyse worden uitgevoerd.
  
  
• Veilige Werkprocedures: Het opstellen en naleven van veilige werkprocedures voor werken in besloten ruimtes.
  
  
• Training en Toezicht: Werknemers moeten worden opgeleid in besloten ruimteprocedures en er moet toezicht zijn op de werkzaamheden.
  
  
• Geschikte Apparatuur: Gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen en gasdetectoren.
  
  
  

Zo staat in Artikel 3.5g van het Arbeidsomstandighedenbesluit: 'Indien kan worden vermoed dat de atmosfeer op een plaats of in een ruimte in zodanige mate stoffen bevat dat daardoor gevaar bestaat voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie, mag de werknemer zich alleen bevinden op die plaats of in die ruimte indien uit onderzoek blijkt dat het gevaar niet aanwezig is.' 

Er is in ieder geval sprake van:

1. Gevaar voor verstikking indien de atmosfeer minder dan 18 volumeprocent zuurstof bevat;
   
   
2. Gevaar voor bedwelming of vergiftiging indien de concentratie van de betreffende stoffen in de atmosfeer hoger is dan de grenswaarde voor het specifieke gas in jouw besloten ruimtes;
   
   
3. Gevaar voor brand of explosie indien in de atmosfeer de concentratie van zuurstof hoger is dan 21 volumeprocent of de concentratie van brandbare gassen of dampen hoger is dan 10 volumeprocent (vol%) van de onderste explosiegrens.

Daarnaast wordt genoemd: 'Indien uit het onderzoek, genoemd in het eerste lid, blijkt dat gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie aanwezig is, worden doeltreffende maatregelen genomen, zodat de medewerker zich zonder gevaren in die ruimte, bedoeld in het eerste lid, kan bevinden.'

Kortom, wat artikel 3.5g van het arbobesluit wil zeggen is:

1. De medewerker moet een besloten ruimte veilig kunnen betreden. niet alleen veilig kunnen betreden.
2. Tijdens het werken in besloten ruimtes moet de werknemer zich daar gedurende het werk ook veilig bevinden.

Dit betekent dat voorafgaand aan het betreden van een besloten ruimte, een gasmeting moet worden uitgevoerd om zeker te zijn dat er geen gevaarlijke gassen in de besloten ruimte zijn. En vervolgens tijdens het werk in de besloten ruimte ook gas moet worden gemonitord zodat de medewerkers er veilig zijn werk kan uitvoeren. 

Gasdetectoren voor veiliger werken in besloten ruimtes

Gasdetectoren zijn cruciaal voor het veilig werken in besloten ruimtes. Deze apparaten detecteren en waarschuwen voor de aanwezigheid van giftige gassen en zuurstoftekort. Er zijn verschillende soorten gasdetectoren beschikbaar, zoals:

• Enkelvoudige gasdetectoren: Voor het detecteren van specifieke gassen zoals koolmonoxide, waterstofsulfide, of brandbare gassen. Deze worden op de werkkleding bevestigd en bieden continue bewaking.
  
  
• Meervoudige gasdetectoren: Die meerdere soorten gassen tegelijkertijd kunnen detecteren. Deze worden op de werkkleding bevestigd of zijn ook beschikbaar als handmeter met pomp. Zo kan alvorens het betreden van een besloten ruimte, de ruimte worden vrijgegeven.
  
  
• Verplaatsbare gasdetectors: Voor gebiedsbewaking en continue bewaking van besloten ruimtes.

Het correct gebruik van gasdetectoren kan levens redden door tijdig te waarschuwen voor gevaarlijke atmosferische omstandigheden.